Ból zęba jest objawem, który zawsze powinien wzbudzić naszą czujność i wymaga odpowiedniej diagnostyki klinicznej. Jednym z pierwszych etapów diagnostyki przyczyn bólu jest zebranie z Pacjentem wywiadu chorobowego, podczas którego lekarz pyta o charakter bólu. W zależności od przyczyny i zaawansowania choroby, ból zęba cechuje się różnymi objawami.
DLACZEGO ZĄB BOLI?
Wczesny, odwracalny jeszcze etap próchnicy początkowej – demineralizacja szkliwa – objawia się pojawieniem na powierzchni zęba odwapnienia w postaci białej plamy (nie należy mylić z białymi plamami wynikającymi z fluorozy). Najlepszą metodą zatrzymania postępu choroby jest przeprowadzenie remineralizacji szkliwa zębów poprzez zastosowanie lakierów fluorowych.
- CHARAKTER BÓLU: Na tym etapie Pacjent nie uskarża się na żadne dolegliwości. Czasem obserwowana jest delikatna, szybko przemijająca nadwrażliwość na niskie oraz wysokie temperatury.
ZAINFEKOWANIE ZĘBINY
W dalszym rozwoju ubytku próchniczego dochodzi do zainfekowania oraz demineralizacji głębiej położonych warstw szkliwa i zębiny. Doprowadza to do rozmiękania i utraty tkanek twardych budujących ząb. Zmiana ciemnieje i powiększa swoje rozmiary. Po uszkodzeniu powierzchni szkliwa próchnica dociera do powierzchni zębiny charakteryzującej się budową kanalikową. Wewnątrz kanalików znajdują się nerwy, których drażnienie powoduje pierwsze objawy bólowe.
- CHARAKTER BÓLU: Do czasu gdy próchnica ograniczona jest do warstwy zębiny (nie dochodzi do miazgi zęba), pacjent może odczuwać ostry ból zęba – wywołany bodźcem, najczęściej pokarmem – który utrzymuje się przez chwilę i ustępuje.
Pierwszy epizod bólu to moment, kiedy należy wybrać się do lekarza stomatologa. Może oznaczać to bowiem zaawansowaną próchnicę. Na tym etapie ząb można jeszcze leczyć metodami, które umożliwią zachowanie jego żywotności – bez konieczności często skomplikowanego leczenia kanałowego.
ZAINFEKOWANIE MIAZGI
Ostatnim etapem rozwoju ubytku próchniczego jest zainfekowanie miazgi zęba. Jest to proces nieodwracalny, wymagający przeprowadzenia leczenia kanałowego.
- CHARAKTER BÓLU: Zakażenie miazgi zęba objawia się bardzo silnym, uporczywym oraz ciągłym bólem. Może mu towarzyszyć uczucie wysadzania zęba z zębodołu oraz obrzęk okolicznych tkanek. Często jest to ból o nasileniu zależnym od pozycji ciała, pulsujący, promieniujący do skroni, ucha lub szyi.
MARTWICA MIAZGI
Brak bólu po epizodach bardzo silnego bólu świadczy o rozwoju zmian martwiczych wewnątrz miazgi. Ząb taki bezwzględnie należy leczyć a jego obecność w jamie ustnej może być przyczyną wielu bardzo groźnych powikłań. Ustąpieniu bólu czasem towarzyszy powstanie przetoki, z której wydobywa się treść o charakterze ropnym. Choć czasami dochodzi do ustąpienia bólu, objaw ten świadczy o bardzo zaawansowanym rozwoju zmian w obrębie zęba. Często podejmuje się próbę leczenia kanałowego, a tkanki twarde odbudowuje się materiałem kompozytowym lub z zastosowaniem pracy protetycznej. Zdarza się jednak, że ze względu na niepewne rokowanie ząb należy usunąć.
Najlepszą metodą zapobiegania rozwoju przykrych konsekwencji nieleczonej próchnicy jest zgłaszanie się na przeglądy stomatologiczne co 6 miesięcy i regularne usuwanie kamienia oraz złogów nazębnych. Dużą rolę odgrywają zabiegi profilaktyczne,w tym fluoryzacja zębów wzmacniająca powierzchnię szkliwa.
Opisana powyżej charakterystyka bólu to najczęstsze objawy przy danych jednostkach chorobowych. Należy jednak pamiętać, że w rzadkich przypadkach przyczyna bólu może być odmienna (np. promieniować z zatoki lub ślinianki). Do pełnej diagnostyki niezbędny jest szczegółowy wywiad z Pacjentem oraz profesjonalna diagnostyka z użyciem aparatury medycznej, m.in. urządzenie do oceny żywotności zęba oraz aparat do zdjęć RTG ujawniający niewidocznie wewnątrzustnie zmiany patologiczne.
